Co to jest inteligentny kontrakt?

Inteligentne kontrakty, jak każda inna umowa, określają warunki porozumienia. Są „inteligentne” dlatego, że ich warunki są ustalane i wykonywane za pomocą kodu działającego na blockchainie, a nie na papierze w kancelarii prawnej. Inteligentne kontrakty są rozwinięciem podstawowej idei stojącej za bitcoinem, którą jest wysyłanie i otrzymywanie pieniędzy bez „zaufanego pośrednika” takiego jak bank, aby umożliwić bezpieczną automatyzację i decentralizację praktycznie każdego rodzaju transakcji, bez względu na to, jak bardzo jest ona skomplikowana. A ponieważ działają na blockchainie takim jak Ethereum, oferują bezpieczeństwo, niezawodność i niezależną od granic dostępność.

Inteligentne kontrakty pozwalają programistom na tworzenie szerokiej gamy zdecentralizowanych aplikacji i tokenów. Są one wykorzystywane nie tylko w nowych narzędziach finansowych, ale również m.in. w logistyce i grach, i są przechowywane na łańcuchu bloków, jak każda inna transakcja kryptowalutowa. Po dodaniu aplikacji opartej na inteligentnym kontrakcie do łańcucha bloków zasadniczo nie można jej cofnąć ani zmienić (choć istnieją pewne wyjątki).

Aplikacje oparte na inteligentnych kontraktach są często określane jako „zdecentralizowane aplikacje” lub „dapps” – i obejmują technologię zdecentralizowanych finansów (lub DeFi), która ma na celu przekształcenie branży bankowej. Aplikacje DeFi pozwalają posiadaczom kryptowalut angażować się w złożone transakcje finansowe – oszczędzanie, pożyczki, ubezpieczenia – bez udziału banku ani innej instytucji finansowej i z dowolnego miejsca na świecie. Do najpopularniejszych obecnie aplikacji opartych na inteligentnych kontraktach należą:

• Uniswap: zdecentralizowana giełda, która pozwala użytkownikom handlować niektórymi rodzajami kryptowalut za pośrednictwem inteligentnego kontraktu, bez żadnego centralnego organu ustalającego kursy wymiany.

• Compound – platforma, która wykorzystuje inteligentne kontrakty, aby umożliwić inwestorom zarabianie na odsetkach, a pożyczkobiorcom natychmiastowe uzyskanie pożyczki bez potrzeby pośrednictwa banku. 

• USD Coin: kryptowaluta, której kurs jest powiązany za pomocą inteligentnego kontraktu z dolarem amerykańskim, dzięki czemu jeden USD Coin jest wart jednego dolara amerykańskiego. USDC jest elementem nowszej kategorii cyfrowych pieniędzy znanych jako stablecoiny.

Jak zatem używać tych inteligentnych narzędzi opartych na kontraktach? Wyobraź sobie, że posiadasz trochę Ethereum, które chcesz wymienić na USDC. Możesz wpłacić trochę Ethereum do Uniswap, które za pomocą inteligentnego kontraktu automatycznie znajdzie najlepszy kurs wymiany, dokona transakcji i wyśle Ci Twoje USDC. Następnie możesz umieścić część swoich USDC w Compound, aby pożyczyć je innym i otrzymać algorytmicznie ustaloną stopę zwrotu – wszystko to bez korzystania z banku ani innej instytucji finansowej. 

W przypadku tradycyjnych finansów wymiana walut jest kosztowna i czasochłonna. Pożyczanie środków pieniężnych nieznajomym na drugim końcu świata nie jest łatwe ani bezpieczne dla osób prywatnych. Inteligentne kontrakty umożliwiają jednak nie tylko te scenariusze, lecz także wiele innych.

Inteligentne kontrakty zostały po raz pierwszy zaproponowane w latach 90. przez informatyka i prawnika Nicka Szabo. Szabo porównał inteligentny kontrakt do automatu z napojami. Wyobraź sobie automat, który sprzedaje puszki napojów gazowanych za złotówkę. Automat jest tak skonstruowany, że gdy wrzucisz do automatu pięć złotych i wybierzesz napój gazowany, albo dostaniesz napój i cztery złote reszty, albo (jeśli wybrany przez ciebie produkt jest wyprzedany) poprosi Cię o dokonanie innego wyboru lub zwróci Ci pieniądze. To przykład prostego inteligentnego kontraktu. Podobnie jak automat z napojami gazowanymi może zautomatyzować sprzedaż bez udziału człowieka, inteligentne kontrakty mogą zautomatyzować praktycznie każdy rodzaj wymiany.

Obecnie Ethereum jest najpopularniejszą platformą inteligentnych kontraktów, ale na ich uruchomienie pozwala również wiele innych kryptowalutowych blockchainów (w tym EOS, Neo, Tezos, Tron, Polkadot i Algorand). Każdy może utworzyć i uruchomić inteligentny kontrakt na blockchainie. Ich kod jest przejrzysty i publicznie weryfikowalny, co oznacza, że każdy zainteresowany może dokładnie zobaczyć, jaką logikę stosuje inteligentny kontrakt, gdy otrzymuje cyfrowe aktywa.

• Inteligentne kontrakty są pisane w różnych językach programowania (w tym Solidity, Web Assembly i Michelson). W sieci ethereum każdy kod inteligentnego kontraktu jest przechowywany na łańcuchu bloków, co umożliwia każdej zainteresowanej stronie wgląd w kod kontraktu i jego bieżący stan w celu sprawdzenia jego funkcjonalności. 

• Każdy komputer w sieci (lub „węzeł”) przechowuje kopię wszystkich istniejących inteligentnych kontraktów i ich aktualny stan wraz z danymi dotyczącymi łańcucha bloków i transakcji. 

• Kiedy inteligentny kontrakt otrzymuje środki od użytkownika, jego kod jest wykonywany przez wszystkie węzły w sieci w celu osiągnięcia konsensusu co do wyniku i wynikającego z niego przepływu wartości. To właśnie umożliwia bezpieczne uruchamianie inteligentnych kontraktów bez centralnego organu, nawet gdy użytkownicy dokonują skomplikowanych transakcji finansowych z nieznanymi podmiotami.

• Aby wykonać inteligentny kontrakt w sieci ethereum, zazwyczaj trzeba uiścić opłatę zwaną „paliwową” (nazwa wynika z faktu, że opłaty te utrzymują działanie łańcucha bloków).

• Po uruchomieniu w łańcuchu bloków, inteligentne kontrakty z reguły nie mogą być zmieniane, nawet przez ich twórcę. (Istnieją wyjątki od tej reguły). Dzięki temu nie można ich ocenzurować ani wyłączyć.